مهم ترین اجزا قالب تزریق پلاستیک که باید بدانیم!

صفحات حفره و ماهیچه

قالب تزریق شامل دو صفحه می‌باشد. در داخل یکی از صفحات حفره‌ای ایجاد می‌شود که شکل آن مانند شکل بیرونی قطعه است، این صفحه را صفحه حفره می‌نامیم. در صفحه دیگر ماهیچه ایجاد می‌شود و شکل ماهیچه مانند شکل داخلی قطعه تزریقی است و این صفحه را صفحه ماهیچه می‌نامیم. زمانی که قالب بسته می‌شود ما بین صفحه حفره و صفحه ماهیچه فضایی به شکل قطعه تزریقی بوجود می‌آید که آن را محفظه می‌نامند.

قالب تزریق پلاستیک پایه شامل صفحه حفره و صفحه ماهیچه

محفظه قالب تزریق

محفظه قالب تزریق بخشی از فضای قالب است که قطعه در آن شکل می‌گیرد و این محفظه به وسیله دو عضو قالب یعنی حفره و ماهیچه بوجود می‌آید. مجموعه‌ای از قطعات قالب تزریق پلاستیک، یک محفظه را تشکیل می‌دهند، داخل محفظه قطعه مورد نظر شکل می‌گیرد و مواد پلاستیک به داخل محفظه قالب پلاستیک تزریق شده و سرد می‌شوند.

حفره: قسمت مادگی قالب، تشکیل‌دهنده شکل بیرونی قطعه

ماهیچه: قسمت نری قالب، تشکیل‌دهنده شکل داخلی قطعه

نیمه ثابت و نیمه متحرک قالب پلاستیک

قالب تزریق پلاستیک از دو نیمه ثابت و متحرک تشکیل می‌شود. نیمه‌ای از قالب که به صفحه ثابت دستگاه تزریق بسته می‌شود، نیمه ثابت قالب نامیده می‌شود. نیمه دیگر قالب که به صفحه متحرک دستگاه بسته میشود نیمه متحرک قالب نامیده می‌شود. نکته حائز اهمیت در اینجا این است که صفحات حفره و ماهیچه در کدام نیمه قالب نصب شوند؟

در زمان سرد شدن قالب قطعه تزریقی مقبض شده و در هنگام باز شدن قالب روی ماهیچه می‌چسبد. خواه ماهیچه روی نیمه ثابت و خواه روی نیمه متحرک قالب نصب شده باشد، این انقباض اتفاق می‌افتد. بدلیل انقباض در قطعه تزریقی عموما بایستی از یک سیستم پران استفاده کرد. نکته اینجاست که اگر صفحه ماهیچه را در سمت متحرک قالب نصب کنیم، امکان تحریک سیستم پران ساده‌تر است.

نیمه ثابت و نیمه متحرک قالب پلاستیک

سیستم پران

در بخش قبلی گفتیم که قطعه مورد نظر با تزریق مواد پلاستیکی مذاب تحت فشار به محفظه با عبور از سیستم تغذیه بوجود می‌آید. امکان برداشتن قطعه پس از شکل‌گیری نهایی در محفظه وجود ندارد. همچنین بدلیل اینکه تمام مواد ترمو‌پلاست هنگام منجمد‌شدن منقبض می‌شوند، برداشتن قطعه از روی ماهیچه به راحتی امکان‌پذیر نیست. وجود سیستم‌هایی برای پران قطعات در قالب‌ها الزامی است. گفتیم که سیستم‌ پران قالب در قسمت متحرک قرار می‌گیرد، زیرا عمل پران قطعه از روی قالب راحت‌تر انجام می‌شود. برای عملیات خودکارسازی سیستم‌های پران، تجهیزاتی روی دستگاه تزریق پلاستیک وجود دارد. این تجهیزات در بخش پشت صفحه متحرک دستگاه تزریق قرار می‌گیرند.

سیستم تغذیه

در قالب‌های تزریق پلاستیک یک مسیر جریان برای عبور مواد پلاستیک از نازل دستگاه تزریق به محفظه مورد نظر برای شکل‌دهی قطعه وجود دارد. به این مسیر جریان مواد سیستم تغذیه می‌گویند. سیستم تغذیه قالب تزریق شامل بخش‌های ورودی، راهگاه و اسپرو است. این سه قسمت فقط برای عبور جریان قابل استفاده هستند.

• بوش تزریق ( اسپرو )

به هنگام تزریق، مواد پلاستیک بصورت خمیر مانند از نازل دستگاه تزریق پلاستیک خارج شده و از طریق یک مسیر به محفظه قالب وارد می‌شوند. ساده‌ترین شکل این مسیر یک سوراخ مخروطی مانند در داخل یک بوش است. مواد موجود در این مسیر را اسپرو و بوش را بوش تزریق می‌نامند.

قالب تک محفظه‌ای: در قالب‌های تک محفظه‌ای مواد پلاستیک مستقیما از طریق بوش تزریق وارد محفظه می‌شوند.
قالب چند محفظه‌ای: اما در قالب‌های چند محفظه‌ای، مواد پلاستیک مورد نظر قبل از ورود به محفظه، از ورودی و راهگاه نیز عبور می‌کنند.

• راهگاه

راهگاه کانالی است که در صفحه قالب ایجاد می‌شود تا اسپرو را به ورودی محفظه متصل کند. عموما سطح مقطع راهگاه به چهار شکل است. کاملا گرد، ذوزنقه‌ای، ذوزنقه‌ای تصحیح شده و شش گوش، دلایل مختلفی وجود دارد تا فقط این سطح مقطع‌ها برای راهگاه‌ها در نظر گرفته شود که در ادامه مقالات آینده بررسی خواهیم کرد.

• ورودی

ورودی‌ها کانال‌هایی هستند که راهگاه را به محفظه متصل می‌کنند. در مقایسه با بقیه بخش‌های سیستم تزریق، ورودی دارای سطح مقطع کوچکی است. ابعاد ورودی را با دو پارامتر سطح مقطع ورودی و طول ورودی می‌توان بیان کرد. طول ورودی را ناحیه ورودی نیز می‌نامند.

اجزا قالب تزریق پلاستیک(اجزا فرعی)

علاوه بر قطعات اصلی که در بخش قبلی بیان کردیم، در اجزا قالب تزریق پلاستیک  قطعات و بخش‌های فرعی نیز وجود دارند تا قالب پلاستیک وظیفه خود را به‌درستی به انجام برساند. وظیفه قطعات فرعی اطمینان از انطباق دو نیمه قالب و موقعیت‌دهی دقیق قالب روی ماشین تزریق پلاستیک است. در زیر چند نمونه از این قطعات و کاربرد آنها را بررسی می‌کنیم.

حلقه تنظیم

برای اینکه مواد پلاستیک بدون هیچ مانعی وارد قالب تزریق شوند، نازل دستگاه تزرق و بوش تزریق باید هم راستا باشند. برای اطمینان از این موضوع باید قالب مورد نظر در مرکز صفحه دستگاه نصب شود. این هم‌مرکزی قالب و صفحه دستگاه تزریق پلاستیک با استفاده از حلقه تنظیم امکان‌پذیر است.

میله و بوش راهنما

در قالب‌گیری یک قطعه زمانی که ضخامت دیواره‌ها اهمیت دارد، باید از منطبق بودن صفحات حفره و ماهیچه که یکی از مهم‌ترین انطباقات قالب است، اطمینان حاصل کرد. با بکارگیری میله‌ها و بوش‌های راهنما در دو طرف قالب، به هنگام بستن قالب تزریق عمل انطباق انجام می‌شود. ابعاد میله راهنما باید به میزانی باشد که انطباق دو نیمه با توجه به نیروهای اعمال شده به قالب امکان‌پذیر باشد.

اتصالات قالب پلاستیک

قالب پلاستیک مورد نظر از تعدادی صفحات مجزا تشکیل شده است که باید به یکدیگر متصل شوند. اگر صفحه‌ای نسبت به دیگر صفحات حرکت داشته باشد، سیستم محفظه و تغذیه قالب بدرستی کار نمی‌کند و تعمیرات و جایگزینی صفحات نیز بسیار پرهزینه است. سه روش رایج برای اتصال صفحات قالب تزریق به یکدیگر وجود دارد.

• استفاده از پیچ و پین
• استفاده از بوش و میله راهنما نافی‌دار
• استفاده از میله و بوش راهنما از نوع تثبیت از پشت